بررسی علمی ساختار شبکه FTTH و نقش آن در خانه‌های هوشمند
فهرست مطالب
مقدمه ای بر FTTH
در این مقاله فناوری فیبر نوری تا خانه (FTTH) ، ساختار علمی و اجزای کلیدی شبکه طراحی داخل ساختمان و نقش آن در عملکرد سامانه‌های خانه هوشمند بررسی می‌شود.
ساختار فنی FTTH
شبکه FTTH از سه لایه‌ی اصلی تشکیل می‌شود:
- پایانـه خط نوری در سمت ارائه‌دهنده سرویس (OLT)،
- ) شبکه توزیع نوری یا ODN شامل کابل‌ها، مفصل‌ها، اسپلینترها و اتصالات
- پایانـه نوری مشترک در محل کاربر (ONT).
در معماری‌های رایج مانند GPON و XGS-PON، تخصیص طول موج‌ها به‌گونه‌ای انجام می‌شود که لینک‌های بالارونده (Upstream) و پایین‌رونده (Downstream)تداخل نکنند. برای مثال در GPON معمولا ًطول موج 1490nm برای Downstream وطول موج 1310nm برای Upstream و طول موج 1550nm برای شبکه‌های توزیع سیگنال‌های ویدئو آنالوگ یا دیجیتال از نوع CATV استفاده می‌شود؛ در XG/XGS-PONطول موج های محدوده 1577/1270nm به‌کار می‌رود. در نسل‌های بالاتر (NG‑PON2/TWDM‑PON) چند طول موج هم‌زمان جهت افزایش ظرفیت به‌کار گرفته می‌شود.
اسپلیتر و نسبت تقسیم (Split Ratio)
انتخاب Split Ratio به‌عنوان نمونه 1:8، 1:16 یا 1:32) باید با افت لینک، تراکم مشترک و ظرفیت موردنیاز هم‌تراز شود. افزایش نسبت تقسیم، سهم سیگنال هر مشترک را کاهش داده و روی Margin لینک و سرویس‌های حساس به تأخیر اثر می‌گذارد. در سناریوهای خانه هوشمند با ترافیک ویدئویی و IoT پایدار، نسبت‌های میانـی (1:16) معمولاً توازن بهتری بین ظرفیت و پوشش ایجاد می‌کنند.
طراحی داخل ساختمان (In-Building Design)
برای واحدهای مسکونی، مسیر ورودی فیبر از نقطه دسترسی ساختمان (BEP) تا واحد، باید با کمترین شعاع خمش، استفاده از کیت‌های محافظ گوشه‌ها و استفاده از کابل‌های دراپ مناسب محیط داخلی اجرا شود. در مجتمـع‌ها (MDU) معمولاً FTTB با توزیع داخلی تا واحد یا FTTH کامل با رایزر نوری پیاده‌سازی می‌شود. جانمایی ONT نزدیک مرکز شبکه خانگی و روتر اصلی پیشنهاد می‌شود تا هم Backhaul بی‌سیم (Wi‑Fi 6E/7) و هم اتصال سیمی 2.5/10GbE بهینه شود.[1]
[1] Upstream= مسیر ارسال داده از کاربر به شبکه یا سرور؛ یعنی جهت «خروجی» داده از سمت مشترک به سوی اینترنت
Downstream=مسیر دریافت داده از شبکه یا سرور به کاربر؛ جهت «ورودی» داده به سمت مشترک از اینترنت
BEP= Bit Error Probability یعنی احتمال بروز خطا در انتقال هر بیت داده در یک مسیر ارتباطی است=
MDU=Multiple Dwelling Unit
در MDU معمولاً از تجهیزات مشترک مانند Splitter یا ONU مرکزی در اتاق تأسیسات ساختمان استفاده می‌شود تا اتصال نوری به همه واحدها برسد
Backhaul= به زنجیره اتصالات پرظرفیت و با قابلیت اطمینان بالا گفته می‌شود که وظیفه دارد داده‌های جمع‌آوری شده از شبکه دسترسی
Network)، جایی که کاربران مستقیماً به آن متصل هستند (مانند دکل‌های موبایل، سوییچ‌های محلی فیبر نوری، یا مراکز تبادل اینترنت)، را به شبکه اصلی و هسته مرکزی (Core Network) یا اینترنت جهانی منتقل کند.
نقش FTTH در خانه‌های هوشمند
- پهنای باند و ظرفیت: پشتیبانی هم‌زمان از استریم 4K/8K، ویدئوکنفرانس و ده‌ها حسگر IoT.
- تأخیر کم و پایداری: اجرای سناریوهای بلادرنگ روشنایی، امنیت، کنترل( HVAC) با پاسخ سریع و پایدار.
- کیفیت سرویس (QoS): اولویت‌بندی ترافیک حساس (VoIP)، ویدئو در لایه 2/3، همراه با VLANهای مجزا برایVLAN IoT.
- امنیت: جداسازی شبکه مهمان و IoT، استفاده از WPA3 و سیاست‌های فایروال در روتر/ONT، به‌روزرسانی Firmware.
- قابلیت ارتقا: جایگزینی تجهیزات انتهایی (ONT/OLT) برای مهاجرت به XGS‑PON/NG‑PON2 بدون تغییر کابل‌کشی ODN
جمع بندی
FTTH زیربنای مطمئن برای خانه‌های هوشمند است. با طراحی صحیح ODN، انتخاب Split Ratio مناسب، جانمایی اصولی ONT و اجرای استانداردهای تست، می‌توان تجربه‌ای پایدار، سریع و مقیاس‌پذیر برای کاربران فراهم کرد.