سربندی فیبر نوری
فهرست مطالب
مقدمه ای بر سربندی فیبر نوری
سربندی فیبر نوری (Splicing) یکی از مراحل حیاتی در ایجاد اتصال دائم بین دو تار نوری است. هدف از انجام سربندی فیبر نوری، دستیابی به انتقال سیگنال با حداقل افت (Loss) و حفظ بازتاب پایین (Low Reflectance) در محل اتصال است. در پروژههای FTTH و شبکههای پسیو نوری (PON)، کیفیت و استاندارد سربندی نقش مستقیمی در QoS و عملکرد کلی شبکه دارد.
انواع سربندی فیبر نوری
سربندی بهطور کلی به دو روش اصلی تقسیم میشود:
۱. سربندی مکانیکی (Mechanical Splice)
در این روش، دو فیبر با استفاده از نگهدارنده و ژل نوری در تماس با یکدیگر قرار میگیرند.
- سریع ولی با افت نوری نسبتاً بالا (۰٫۲ تا ۰٫۵ dB)
- کاربرد: تعمیرات موقت یا محلهایی که فیوژن در دسترس نیست.
۲. سربندی فیوژن (Fusion Splice)
در این روش، تارهای نوری با استفاده از الکترود قوس الکتریکی ذوب و به هم جوش داده میشوند.
- افت نوری بسیار کم (۰٫۰۲ – ۰٫۰۵ dB)
- اتصال دائمی، مقاومتر در برابر گرما و رطوبت.
- روش استاندارد توصیهشده توسط FOA (Fiber Optic Association).
تجهیزات لازم برای فیوژن اسپلیس
برای انجام صحیح فیوژن اسپلیس، تجهیزات زیر حیاتی هستند:
- Fusion Splicer – دستگاه مرکزی جهت جوش فیبر.
- Cleaver – ابزار برش دقیق تار نوری با زاویه برش ۹۰ درجه.
- Stripper – روکشبردار تار نوری جهت آشکار کردن فیبر شیشهای.
- Alcohol + Wipes – پاککننده سطح فیبر جهت حذف ذرات و روغن.
- Heat Sleeve & Heater – جهت محافظت فیزیکی محل فیوژن.
فرایند سربندی فیبر نوری به صورت گامبهگام
گام ۱: آمادهسازی کابل و تارها
- انتخاب محل مناسب برای اسپلیس با شعاع خمش استاندارد (حداقل 30 mm).
- بریدن روکش، بوفِر و لوزتیوب با ابزار مخصوص.
گام ۲: تمیزکاری و برش دقیق
- با استفاده از الکل ایزوپروپیل فیبر را تمیز کن.
- با Cleaver زاویه ۹۰ درجه ایجاد کن تا در زمان فیوژن هممحور شوند.
گام ۳: عملیات فیوژن
دستگاه اسپلیسر تارها را منطبق کرده و با قوس الکتریکی جوش میدهد؛ سپس Loss Estimate دستگاه باید کمتر از ۰٫۰۵ dB نشان دهد.
گام ۴: محافظت از اتصال
یک Heat Sleeve روی محل فیوژن قرار بده و با Heater بپز تا بخش اتصال در برابر تنش مکانیکی محافظت شود.
مدیریت فیوژنها در کاست و مفصل
الف) کاست فیوژن (Splice Tray)
محل قرارگیری فیوژنها داخل مفصل یا پچپنل است. هر کاست معمولاً بین 12 تا 24 اتصال را نگه میدارد.
قاعده: نگذار شعاع خمش تار درون کاست از 30 میلیمتر کمتر باشد.
ب) انواع مفصل فیبر نوری
Dome Closure (گنبدی):
برای دفنشدن در خاک یا نصب روی ستون، مقاومت عالی در برابر نفوذ آب.
In‑Line Closure خطی:
برای مسیرهای طولانی در مسیر دایرکت باسی، طراحی کشیده و باریک.
ج) مدیریت Slack یا ذخیره کابل اضافی
در مفصلها و کاستها بهتر است حدود 1٫5 متر Slack برای هر طرف در نظر گرفته شود تا در آینده امکان فیوژن مجدد یا تست فراهم باشد.
آزمایش و کنترل کیفیت
۱. تست OTDR
با ارسال پالس نور در طول تار، نقاط فیوژن و افت در هر نقطه شناسایی میشود.
نتایج ایدهآل: افت < 0.1 dB در هر اتصال، Reflectance کمتر از –45 dB
۲. تست Optical Power Meter (OPM)
برای مقایسه توان نوری ورودی و خروجی – مناسب هنگام تحویل پروژه.
۳. مستندسازی (Documentation)
ثبت هر Splice و Loss در فرمهای تحویل نهایی شبکه.
نکات ویژه برای پروژههای FTTH (بهروزرسانی ۱۴۰۴)
- در مفصلهای کوچکتر از نوع Mini‑Closure از کاست Compact استفاده شود.
- در باکس انتهایی (ONT Box) اتصال Fusion به Pigtail انجام شود.
- هر اتصال باید Label با کد OLT/Port و سری کاربر داشتهباشد.
- استفاده از Heat Sleeve شفاف با انتقال حرارتی بالا (≤ 50 ثانیه در 70 °C) برای تسریع نصب در FTTH.
استانداردها و منابع مرجع
- FOA (Technical Reference – Splicing Guide)
- IEC 61300 – 3 – 35 Optical Fiber Connector Test
- ITU‑T L.37 (Outdoor Fiber Cable Installation)
- ANSI/TIA‑568.3‑D (Commercial Building Optical Cabling)
جمع بندی
سربندی تارهای فیبر نوری ترکیبی از مهارت، دقت، دانش استانداردها و رعایت ظرایف فنی است. انجام مراحل فوق مطابق FOA و IEC نهتنها به افت پایین در اتصال منجر میشود، بلکه عمر شبکه را افزایش میدهد و عملکرد کیفی در سیستمهای نوری از جمله GPON و FTTH را تضمین میکند.