در عصر انفجار اطلاعات، آنچه توجه همه ارکان‌های ارائه‌دهنده سرویس‌ها و خدمات ریلی را در شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه در صنعت حمل و نقل ریلی به خود جلب کرده است سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات و ایجاد زیر ساختی ایمن و سریع برای ارتباطات و بهره‌وری حاصل از آن است.

شرکت فارس ارائه‌دهنده راهکارهای جامع زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات، برای صنایع حمل و نقل ریلی اعم از درون شهری و برون شهری است.

براساس تعریف، فناوری اطلاعات عبارت از مجموعه ابزارها، تجهیزات، دانش، روش و مهارت استفاده از آن‌ها در تولید، انتقال و جابه‌جایی، پردازش و مصرف اطلاعات است. در سال‌های اخیر، زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات بهینه‌سازی و گسترش یافته و جوامع پیشرفته با بهره‌گیری از امکاناتی که امروزه به عنوان ره‌آوردهای فناوری اطلاعات شناخته می‌شوند، با ایجاد سیستم‌های هوشمند حمل و نقل (ITS) یک زیرساخت مناسب جهت دستیابی متخصصین ترافیک به فناوری های مناسب در برنامه‌ریزی هدایت و کنترل ترافیک را فراهم آورده‌اند.

فناوری اطلاعات و ارتباطات در راه آهن

نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه صنعت حمل و نقل ریلی برای دست اندرکاران این عرصه عیان شده و فناوری اطلاعات بر صنعت راه آهن وحمل و نقل ریلی شهری و برون شهری نیز تاثیری شدید گذاشته است. اولین قدم در به‌روزرسانی صنعت دیجیتال در این عرصه،ایجاد زیر ساخت‌های امن و سریع با قابلیت‌های دسترس‌پذیری و افزونه پذیری است.

فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به خوبی جای خود را در تمامی زيرشاخه‌های صنعت حمل و نقل ریلی باز كرده است، به گونه‌ای كه ديگر سيستم حمل و نقل بدون اين فناوری، سيستميی قديمی و ناكارآمد محسوب مي‌شود.

يكي از مزاياي عمده فناوری اطلاعات در صنعت راه‌آهن، يكپارچگی عمليات بوده است. به اين ترتيب، به جای هزاران سيستم جزيره‌ای، چند سيستم يكپارچه می‌تواند پاسخ گوی كليه عمليات باشد. در ادامه مهم‌ترين اين سيستم‌ها را عنوان کرده‌ایم:

1ـ برنامه‌ريزي ريل:

اين سيستم، منابع قطار و ظرفيت زيرساختار را بر اساس برنامه زمانی، برنامه‌ريزی می‌كند، بدين معنا كه بر اساس پارامترهای تعريف شده، كاركنان مناسب را به برنامه‌های حركت اختصاص می‌دهد.

در اين سيستم‌ها تجسم گرافيكی شبكه ممكن می‌شود. یکی از قابلیت‌های این سیستم تحليل برنامه‌ريزی‌ها و رسيدن به برنامه‌ريزی بهينه و عملياتی است.

با وجود اين اطلاعات، می‌توان امكان رويداد حوادث و تصادف در برنامه‌ريزی‌ها را بررسی و مرتفع كرد. با برنامه‌ريزی مناسب  اطمينان حاصل می‌شود كه به تمامی نيازمندی‌های عملياتي قطار پاسخ داده می‌شود. يكی از قابليت‌های منحصر‌به‌فرد اين سيستم، ويرايش برنامه زمانی و انتشار نسخه بهينه آن است.

2ـ سيستم‌های كنترل عمليات:

اين سيستم، شركت‌های حمل و نقل ريلی را قادر به نظارت و كنترل متمركز ترافيك ريل و تجهيزات تكنيكی ايستگاه‌ها می‌كند. متمركزسازی و اتوماسيون توابع مديريت عمليات، سبب كارايی چشمگيری در هزينه و عملكرد حمل و نقل عمومی می‌شود.

اين سيستم‌ها، رديابي و شناسايی قطار را ممكن می‌سازد. علاوه بر اين قابليت تنظيم اتوماتيك مسير را دارا هستند و موجب انعطاف در تعيين مسير شده و با كنترل دقيق و ارائه اطلاعات به هنگام، از تصادف قطارها جلوگيري مي‌كنند.

حاصل نهايی افزايش امنيت است. به ويژه كه اين سيستم‌ها اتصالات ترن‌ها و دستگاه‌های دیسپاچینگ را كنترل می‌كنند. همچنين، اين سيستم‌ها اطلاعات مسافران را كنترل كرده و بر آنها از طريق ارتباطات صوتي / تصويری، نظارت می‌كنند. به اين ترتيب با كنترل ناوگان و مديريت خدمات قطار، امكان رديابی واگن‌ها (بار ـ مسافران) و اطلاع‌رساني دقيق و به هنگام ميسر مي‌شود.

اين گونه است كه فناوری اطلاعات و ارتباطات، علاوه بر ارتقای سطوح ايمنی و كارآیی، تاثير چشمگيری در خدمات‌رسانی بهينه دارد. دریافت بهینه تمامی این سرویس‌ها نیازمند زیر ساختی مناسب، امن و پرسرعت است که در طول زمان امکان افزایش ظرفیت را داشته باشد.

3ـ تكنولوژي سيگنال:

يكي از مهمترين كاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت حمل و نقل ریلی، به بخش ارتباطات و سيگنالينگ باز مي‌گردد. در گذشته، با استفاده از سيگنال‌های الكترونيكی و رله، قطارها و موقعيت‌های آن‌ها شناسایی می‌شد، ولي در حال حاضر، تمامي ترن‌ها و واگن‌ها به تجهيزات هوشمند سخت‌افزاری مجهز شده است.

اين تجهيزات علاوه بر نشان دادن موقعيت جغرافيايی كاربردهای ديگری نيز دارند. به عنوان مثال در كنترل عمليات قطار (مانند اتصال خطوط برای مهيا كردن مسير قطار) از کاربردهای دیگر آن است. از طرف ديگر، با استفاده از حسگرها، مواردی حياتی مانند سرعت و وزن قطار محاسبه مي‌شود و در صورت وجود خطا، هشدارهايی به لوكوموتيوران داده مي‌شود و اگر راننده به اين هشدارها عمل نكند، سيستم به طور اتوماتيك قطارها را متوقف می‌كند.

اين سيستم همچنين قادر است كليه تجهيزات الكترونيكی ترن و ايستگاه‌ها را قبل از حركت بررسی كند و در صورتي كه ضريب ريسك صفر باشد، حركت را ممكن سازد.

4ـ سيستم اطلاع‌رساني (بخش عمليات و مسافر):

در نهايت ملموس‌ترين كاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنايع ریلی، اطلاع‌رسانی است. سردمداران صنعت ریلی و راه‌آهن، شركت‌های باری و مسافری ريلی، مسافرين، حاملان بار و سایرین مرتبط، مشتريان اطلاعات اين صنعت هستند.

با داشتن زيرساخت اطلاعاتي يكپارچه و كامل، مي‌توان اطلاعات را به صورت‌های مختلف در اختيار مشتريان قرار داد و شركت‌ها و دست‌اندركاران می‌توانند از وضعيت خطوط و ترن‌ها آگاه باشند و به گزارش‌های دلخواه دست يابند.

مسافران نيز مي‌توانند از منزل، برنامه‌ريزی سفر خود را انجام دهند. بليت تهيه كنند، ماشيني براي رسيدن به راه‌آهن اجاره كنند و پس از رسيدن به راه‌آهن در صورت نياز به ادامه سفر،به برنامه‌ريزی سفر و تهيه بليت برای استفاده از وسايل حمل و نقل ریلی بپردازند.

آن‌ها می‌توانند در خانه، ايستگاه و در طول مسیر از اطلاعاتي از اين دست مطلع شوند، هتل رزرو كنند و در نهايت به مقصد برسند. به اين ترتيب با ارائه اطلاعات كامل و كمك به برنامه‌ريزی، گام بزرگی در فرهنگ‌سازی نيز برداشته می‌شود.

ارتباط با دانشگاه‌ها و نهادهای تحقيقاتی

شركت‌های ريلی به عنوان يكی از صنايع بزرگ هر كشور با بودجه كلان و فعاليت‌های گسترده بر پايه تخصص و فناوری‌هایی كه به تدريج ارتقاء و توسعه می‌يابد اداره می‌شوند. لذا دانش فنی، آموزش به كاركنان ريلی و خدمه قطار، انجام تحقيقات و پژوهش در سطح جهانی مستلزم همكاری بين صنعت ريل و دانشگاه و ساير موسسات آموزشی و آزمايشگاهی است.

توجه به مواردی هم چون کنترل و مانیتورینگ، امنیت اطلاعات، رهگیری‌های ماهواره‌ای و حوادث غیرمترقبه در طول مسیر خطوط راه آهن شهری و بین شهری و هوشمند سازی فرآیندها در حمل و نقل بار و ارتباطات ریلی و همچنین سرعت در تبادل اطلاعات، ایجاب می کندکه با تأمل بیشتری به موضوع زیر ساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه صنایع مرتبط با خطوط ریلی کشور پرداخته شود.

با توجه به نحوه شکل گیری و مسیر رشد این صنعت در کشورهای صنعتی، باید نسبت به رفع مشکلات مرتبط با این حوزه مانند بهینه‌سازی زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، افزایش سطوح امنیت و سرعت در انتقال اطلاعات، مدیریت، امکانات و انتقال فناوری های نوین اهتمام داشت.

راهکارهای شرکت فارس ویژه زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند برای فعالان در عرصه صنایع حمل ونقل ریلی موارد زیر را به ارمغان آورد:

• ارتقای سطح بهره‌‎وری از خطوط ریلی و ایستگاه‌های کاری
•  بهینه سازی و گسترش بستری امن و سریع برای ارتباطات ماتریکسی واحدهای پراکنده
• تسریع در تبادل اطلاعات و عملیات اجرایی و کاهش خطرات جانی در زمان بروز حوادث
• تسهیل در دریافت، بایگانی و به‌روزرسانی اطلاعات برای تعمیرات دوره‌ای قطارها، واگن ها و خطوط راه آهن
•  تسهیل در دریافت اطلاعات جهانی برای تغییرات اقلیمی و مشخصات جدید هرمنطقه وهرناحیه قابل تردد و غیر قابل تردد
• دریافت اطلاعات در لحظه برای عکس العمل‌های برنامه‌ریزی شده و آنی و پیش‌گیری از وقوع یا گسترش حوادث
• کاهش هزینه و قیمت تمام شده در فرآیند کلی حمل و نقل ریلی و حصول ارزش افزوده نهایی
• امکان مقایسه فعالیت های انجام شده داخلی با شاخص های جهانی
• امکان برقراری ارتباط سریع و ایمن از قطارها و واگن‌ها با نواحی مرکزی و ایستگاه‌های بین راهی
• تسریع در فرآیند دست‌یابی به اهداف و شاخص‌های برنامه‌های توسعه کشوری
• بهبود وضعیت مدیریت کلان در حمل و نقل ریلی و صنعت راه آهن

شرکت فارس با ارائه راهکارهای تخصصی بر مبنای استانداردهای بین‌المللی و روز جهانی به صنایع ریلی و راه آهن شهری (مترو) و بین شهری  مشاوره می دهد تا زیر ساخت های فیزیکی برای فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد نیاز، در مراکز راه آهن و ایستگاه‌های کاری خود را با استفاده از راهکارهای ارتباطی ایمن، پرسرعت و با پهنای باند بالا به دست آورند.